Πέμπτη 09/02: Melancholia

Σκηνοθεσία: Lars von Trier

Σενάριο: Lars von Trier

Πρωταγωνιστές: Kirsten Dunst, Charlotte Gainsbourg, Kiefer Sutherland

Χρονολογία Παραγωγής: 2011

            Μία έκρηξη ή ένας λυγμός; Φωτιά ή πάγος; Θείο σχέδιο ή κάποιο κοσμικό ατύχημα; Εξωγήινοι εισβολείς ή γενετικά ενισχυμένοι πίθηκοι; Το τέλος του κόσμου είναι οδυνηρό να το συλλογίζεται κανείς, ωστόσο είναι δύσκολο να αντισταθούμε να το σκεφτόμαστε, εν μέρει επειδή μπορούν να γίνουν τόσες πολλές τρελές και τρομακτικές υποθέσεις.

         Στη Μελαγχολία, ένα ταξίδι από το θλιβερό στο μεγαλειώδες μέσω του παράλογου, ο Lars von Trier, μας προσφέρει τη δική του, πολύ προσωπική εκδοχή της αποκάλυψης. Η ταινία παίρνει το όνομά της από έναν πλανήτη που εμφανίζεται ξαφνικά στο νυχτερινό ουρανό και φαίνεται να κατευθύνεται προς τη Γη.

         Η λέξη επίσης χαρακτηρίζει μια συναισθηματική διαταραχή που έχει περιγραφεί από τον Freud ως "μια βαθιά, οδυνηρή κατήφεια, η παύση του ενδιαφέροντος για τον έξω κόσμο, απώλεια της ικανότητας για αγάπη, αναστολή όλων των δραστηριοτήτων και μείωση των αυτο- ενισχυτικών συναισθηματων σε βαθμό που το άτομο εκφράζεται μεμφόμενο τον εαυτό του και καταλήγει σε μια παραληρηματική προσδοκία τιμωρίας".

       Η διάγνωση του Freud αποτυπώνει λίγο πολύ την ψυχική κατάσταση της Justine(έτσι τουλάχιστον όπως ερμηνεύουν την κατάστασή της οι άνθρωποι γύρω της), μιας νεαρής γυναίκας που η θλίψη της απειλεί το γάμο της και τη μελλοντική της ευτυχία. Κατά τη διάρκεια μιας μακράς και ταραχώδους νύχτας, καταβάλλεται όλο και περισσότερο από τη σύγχυση του συζύγου της και την αγανάκτηση της αδερφής της. Σε σχέση με τη σοβαρή και άκρως υπεύθυνη Claire, η Justine είναι παρορμητική και γοητευτική. 

          Στο πρώτο μισό της ταινίας η Claire φαίνεται να έχει τον απόλυτο έλεγχο του εαυτού της και του περιβάλλοντός της, φαίνεται σταθερή και πρακτική. Στο δεύτερο μισό της ταινίας οι όροι θα αντιστραφούν και η πίστη στο αναπόφευκτο της μοίρας από μέρους της Justine θα αποδειχθεί πιο βιώσιμη ανταπόκριση (ή τουλάχιστον με περισσότερη χάρη) από την αγχώδη αντίδραση της Claire.

         Το σκηνικό είναι μια ακριβή κατοικία στην άκρη του νερού, με στάβλους, γήπεδο του γκόλφ και περιποιημένες εκτάσεις γκαζόν. Τα αγγλικά είναι η γλώσσα και το νόμισμα τα δολάρια, αλλά αυτό αποτελεί λιγότερο μια συγκεκριμένη εικόνα της Αμερικής (μια χώρα την οποία ο Trier δεν έχει επισκεφτεί ποτέ) και περισσότερο ένα αφηρημένο χώρο οικονομικών προνομίων. 

        Αντίθετα με άλλες ηρωίδες του Trier- "Breaking the waves", "Dogville", "Dancer in the Dark"- η Justine δεν προσβάλλεται ούτε ταπεινώνεται από άλλους ανθρώπους. Το στοιχείο της αντρικής επιθετικότητας, τόσο έντονο σε άλλες ταινίες, έχει εδώ εξουδετερωθεί. 

       Υπάρχει μια ζοφερή δικαίωση- και επίσης ένα προφανές και αποτελεσματικό υπαρξιακό αστείο- στην ανακάλυψη της Justine ότι η υπερβολική απελπισία της μπορεί να αποδειχθεί βασισμένη σε μια ακριβή και αντικειμενική αξιολόγηση της κατάστασης του σύμπαντος. Ο κόσμος που η Justine περιγράφει στην πιο σκοτεινή στιγμή της διαύγειάς της, αξίζει τη φοβερή του μοίρα. Το επίτευγμα αυτής της ταινίας είναι το πόσο δύσκολα μπορεί κανείς να αντικρούσει αυτό το συμπέρασμα.