Ο χορός της πραγματικότητας - La Danza de la Realidad
Σκηνοθεσία: Alejandro Jodorowsky
Έτος: 2013
Διάρκεια:130'
Ο μικρός Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι μεγαλώνει στη χιλιανή Τοκοπίγια της δεκαετίας του ’30 και σε μια έντονα πολιτικοποιημένη ουκρανοεβραϊκή οικογένεια. Αν και βασισμένη σε αληθινά περιστατικά, η ταινία απέχει πολύ από να χαρακτηριστεί πιστή σε… οτιδήποτε. Ο πάντα ανήσυχος Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι («El Topo», «Santa Sangre») στήνει από τα υλικά της αστείρευτης φαντασίας του έναν ξέφρενο «χορό της πραγματικότητας», στον οποίο τα πάντα είναι πιθανά. Ακόμα και η αλήθεια.
Μια αλήθεια απόλυτα κινηματογραφική, η οποία χτίζεται πάνω σε μια απολαυστική αφηγηματική αυθαιρεσία που περιλαμβάνει κοινωνική κριτική, σουρεαλιστικά ιντερμέδια, φιλοσοφικά τσιτάτα, πολιτικά ανορθόδοξο χιούμορ, ψυχαναλυτικά και μεταφυσικά σύμβολα, αλλά και μια σειρά από μικρά θαύματα που μας ταξιδεύουν από το σύμπαν του Λουίς Μπουνιουέλ και του Φεντερίκο Φελίνι σε εκείνο του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες.
Ο Αλεχάνδρο Χοδορόφσκι αντί να μας αφηγηθεί μια βιογραφία σε πρώτο
πρόσωπο, χρησιμοποιεί το πρόσωπο του πατέρα του ως αντίβαρο των παιδικών
του χρόνων και όσων επιτευγμάτων κατάφερε ο ίδιος στον χώρο της τέχνης.
Κριτικό όσο λίγες ταινίες του, μιλάει για την οικονομική κρίση, την
κρίση αξιών, το θέατρο του παραλόγου στην καθημερινότητα μας αλλά και
τις πληγές στις πολιτικές ιδεολογίες. Μέσα από τον "χορό της
πραγματικότητας", με άνεση επαγγελματία χορευτή και σε ρόλο
"καβαλιέρου", οδηγεί το κοινό σε όσα θυμάται αλληγορικά το μυαλό του από
τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Ένα Φελινικό δημιούργημα που η αλήθεια
και το ψέμα, το όνειρο και η πραγματικότητα, η ιστορία και οι
παραφράσεις της, η λογική και το παράλογο γίνονται ένα.
Από την εναρκτήρια περιπλάνηση στο γκρι, παγωμένο τοπίο που καθρεφτίζει
τις ακόμα πιο ψυχρές ανθρώπινες σχέσεις που θα εξερευνήσει στην υπόλοιπη
ταινία ως τη διαρκή υπενθύμιση του επικείμενου τέλους του κόσμου
είτε για μια διαλυμένη οικογένεια που χάνει το νεότερο μέλος της είτε
για μια χώρα που αγωνιά ο Αντρέι Ζβιάγκιντσεβ συνεχίζει το οργισμένο
tour της σύγχρονης Ρωσίας που τελειοποίησε πριν τρία χρόνια με το
αξεπέραστο αριστούργημά του Λεβιάθαν.
Ταινία για τη βία στην οικογένεια -μικρογραφία κοινωνίας- και την καταστροφικότητα της τυραννίας-υποταγής.
Ω! Δεσποινίς μου Ουτοπία, δεν έχει εδώ άλλες καρδιές να κάψεις
"Αθήνα 2013. Κάπου κοντά στο κέντρο της πόλης. Χρωματιστές πολυκατοικίες δημιουργούν έναν γκρίζο κόσμο. Η ησυχία μιας αφόρητης καθημερινής ρουτίνας διακόπτεται από την αυτοκτονία ενός 11χρονου κοριτσιού. Τι είναι αυτό που οδηγεί ένα παιδί στην απόφαση ότι δε θέλει πια να ζει; Και γιατί κανείς - γειτονιά, σχολείο - δε γνώριζε τι συνέβαινε; Το κορίτσι αυτό, σαν σύμβολο πολλών σημερινών παιδιών που αναγκάζονται να υποταχθούν στους κανόνες μιας σκληρής κοινωνίας χωρίς ελπίδα, απογυμνώνει και αποκαλύπτει κάθε μορφή δυνατής εκμετάλλευσης και χειρισμού που πραγματοποιείται σε ένα σύστημα, το οποίο κάποιοι ακόμη αποκαλούν οικογένεια. Ο Πατέρας, ως αρχηγός, διατάζει και ορίζει τη λειτουργία της οικογένειας μέσα από τρόπους που δε διαφέρουν πολύ από το χειρισμό της κοινωνίας. Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας είναι θύματα. Δεν μπορούν πλέον να λειτουργήσουν με άλλους κανόνες, παρά μόνο με αυτούς με τους οποίους έχουν ανατραφεί"
Αλέξανδρος Αβρανάς
Κατόπιν εορτής όλοι δηλώνουν συγκλονισμένοι!
Η κακοποίηση ως εξουσιαστικό εργαλείο της πατριαρχικής κοινωνίας τιμωρεί, θίγει την αξιοπρέπεια, υποβιβάζει, μεταχειρίζεται τα καταπιεσμένα έμφυλα υποκείμενα. Η ψυχολογική κακοποίηση δρα υπόκωφα καθημερινά παραμερίζοντας τις επιθυμίες και ανάγκες που εκφράζει το άτομο, εξευτελίζοντας και ματαιώνοντας το φύλο. Σε κάθε περίπτωση η ψυχολογική κακοποίηση είναι εξίσου επιζήμια με τη σεξουαλική & σωματική. Επειδή οι κανόνες "εγγράφονται" στην πιο τρυφερή ηλικία από τους γονείς στο περιβάλλον που νιώθει ασφάλεια το παιδί, γίνονται κατευθυντήριοι. Συμπερασματικά, επιβεβαιώνει - υπενθυμίζει τους ρόλους και επανεντάσσει όποιον/α παρεκκλίνει. Στη μεγάλη εικόνα οι θύτες λειτουργούν βοηθητικά στην αναπαραγωγή υπηκόων χρήσιμων στην εύρυθμη λειτουργία ενός κράτους.
Βασικό μουσικό μοτίβο της ταινίας το "Dance Me to the End of Love" του Leonard Cohen. Λέει ο Leonard Cohen για το τραγούδι «Μάθαμε πως κουαρτέτα βιολιών απ' τους κρατούμενους έπαιζαν αναγκαστικά στα κρεματόρια. Το "Χόρεψέ με μ' ένα καιόμενο βιολί" είναι ακριβώς αυτό το καταβρόχθισμα της ζωής, το τέλος της και το πάθος αυτής της στιγμής». Θα το βρούμε μπροστά μας αυτό το "καταβρόχθισμα της ζωής", αν συνεχίσουμε να θεωρούμε κανονική υπόθεση την όποια φρίκη.
Πολλά άτομα ή λαοί θεωρούν περισσότερο ή λιγότερο συνειδητά ότι "κάθε ξένος είναι εχθρός"
Πρίμο Λεβί, Ιταλοεβραίος χημικός κρατούμενος στο Αουσιβτς από το βιβλίο του "Αν αυτό είναι ο άνθρωπος" για την απαρχή των στρατοπέδων εξολόθρεψης. Οικουμενική διάσταση μιας άβολης ταινίας για όσους θεωρούν ηθικό πλεονέκτημα την εθνικοφροσύνη και το μονοπώλιο της αξιοπρέπειας.
Πολιτικο κοινωνική κριτική για τους διαχωρισμού των ανθρώπων με το φύλο, τη φυλή, την ατέλεια, την απόκλιση.
Η Κλούβα είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας, σε κάθε έκφανσή της. Μια κλούβα της Αστυνομίας, μέσα στην οποία κρατούνται διαδηλωτές με εντελώς διαφορετικές πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις, διασχίζει βίαιες διαδηλώσεις.
Άνθρωποι από κάθε ηλικία και κοινωνική τάξη, οικογενειάρχες με τα έφηβα παιδιά τους, πλουσιόπαιδα που δεν ξέρουν ακριβώς που έμπλεξαν, μεροκαματιάρηδες καταστηματάρχες και άστεγοι μέχρι φανατισμένοι θρησκόληπτοι και κομματόσκυλα, βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε λίγα τετραγωνικά, με το στρατό απ’ έξω να προσπαθεί να φυλάξει τις φρεσκοκατακτημένες Θερμοπύλες, έναν στρατό γεμάτο υποχρεωτικά καταταγμένους πιτσιρικάδες που δεν ξέρουν από πού να πρωτοπροφυλαχτούν.
Όσο η κλούβα προχωρά, οι καταστάσεις που βιώνουν οι έγκλειστοι -απειλούμενοι από διαφορετικά πυρά- τους φέρνουν και εμάς ταυτόχρονα σε μονοπάτια κοινωνικής λογικής και συναισθημάτων οικουμενικών.
Η γη είναι
αδιάφορη για τις φιλοδοξίες του ανθρώπου.
Μας κάνει
ίσους απέναντι στις βασικές ανάγκες:
το φαγητό,
τη στέγη, την τροφή.
Οι παράλληλες
πορείες δύο οικογενειών στο Δέλτα του
Μισισιπή -των νέων λευκών ιδιοκτητών
McAllan’s και των μαύρων μισθωτών καλλιεργητών
Jacksons- μέσα από μια δυνατή φιλία που
προκαλεί την κοινωνία στην οποία ζουν.
Βαλτωμένη
από το ρατσισμό και το φυλετικό μίσος
ατμόσφαιρα στην περιοχή, την εποχή του
Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. «Ακόμα και τα
όνειρά μου είχαν καφέ χρώμα», θα πει
στην αρχή κιόλας της ταινίας η κεντρική
λευκή ηρωίδα Λόρα ΜακΑλαν, καλλιεργημένη
κι ευαίσθητη γυναίκα, που θα αναγκαστεί
να ακολουθήσει τον πεισματάρη σύζυγό
της Χένρι στο δέλτα του Μισιπή, για να
ζήσουν μαζί με τις δύο κόρες τους και
τον σκληροτράχηλο και κατάφωρα ρατσιστή
πεθερό της μια αγροτική ζωή γεμάτη
κακουχίες.
Η σκηνοθέτης
Rees τοποθετεί το θεατή in medias res στα
τεκταινόμενα, καταφέρνει να αποφύγει
το διδακτισμό και τη μανιχαϊστική
προσέγγιση του ζητήματος του ρατσισμού
και να αναδείξει την παθογένεια του
φυλετικού μίσους στον αμερικανικό Νότο
ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και της
κοινωνικής οργάνωσης της εποχής. Το
Mudbound χτίζει αργά και υποδόρια την
τραγωδία, με την ίδια σκληρότητα και
νομοτέλεια του άγριου φυσικού τοπίου
του Μισισιπή, που αποτυπώνεται μοναδικά
στα κάδρα της διευθύντριας φωτογραφίας
Ρέιτσελ Μόρισον (πρώτη γυναίκα υποψήφια
στη συγκεκριμένη κατηγορία στα Όσκαρ)
Σε μια εποχή
που η θρησκοληψία και η μισαλλοδοξία
αναβιώνουν επικίνδυνα, όχι μόνο στην
Αμερική αλλά παγκόσμια, το Mudbound ξεφεύγει
από τα στενά όρια και την ασφαλή απόσταση
μιας ταινίας εποχής και θίγει ζητήματα
διαχρονικά επίκαιρα κι επιτακτικά. Κι
αν ο βούρκος της οπισθοδρόμησης απειλεί
και πάλι να πνίξει κάθε έννοια προόδου,
η Ντι Ρις με ευαισθησία και δυναμισμό
τολμά να επιμείνει στην αγάπη, που
καταφέρνει να επιβιώσει και να ανθίσει
ακόμα και κάτω από τις πλέον αντίξοες
συνθήκες.
Σημείωμα
σκηνοθέτιδας Dee Rees:
‘‘Το Mudbound
έχει να κάνει με την κοινωνική τάξη,
φυλετικό μίσος, οικογένεια, φιλία, τον
πόλεμο, τον ατελείωτο αγώνα με τη γη.
Όπως οι συζητήσεις για φυλετικά ζητήματα
και θέματα ανισότητας σε αυτή τη χώρα,
έτσι η οικογένεια McAllan και η οικογένεια
Jackson μοιάζουν βαλτωμένες στις προκαταλήψεις
και στη μισαλλόδοξη ιεραρχική δομή που
τους επιβάλλει η Αμερική. Για κάθε μικρή
πρόοδο που σημειώνει κάποιος χαρακτήρας
καθώς προσπαθεί να κατανοήσει τον κόσμο,
υπάρχει μια μεγαλύτερη ανατροπή που
τους βυθίζει στην αμφιβολία και τον
αγώνα.
Η ταινία έχει
να κάνει με το να μην μπορείς να επιστρέψεις
στο σπίτι σου, με το πώς η οικογένεια,
χωρίς να το υποπτεύεται, μπορεί να σε
πνίξει. Με το τι σημαίνει να είσαι
πολίτης, μιας χώρας, ενός μέρους και της
ίδιας της γης.
Δύο οικογένειες,
μια μαύρη και μία λευκή, παλεύουν να
επιβιώσουν σε μια απομακρυσμένη
βαμβακοφυτεία στο δέλτα του Μισισιπή
και δένονται με ισχυρά δεσμά, όταν δύο
από τα μέλη τους θα επιστρέψουν από τον
Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και θα βρουν
κοινά, παρά τις προκαταλήψεις.
Οι ατομικότητες
μοιάζουν αναπόφευκτα δεμένες. Όλοι οι
χαρακτήρες τραβούν το ίδιο σχοινί και
ψάχνουν ισορροπία. Τους ενώνει το γεγονός
ότι όλοι παλεύουν. Όταν συνεργάζονται,
υποχρεώνονται να εξασφαλίζουν την
επιβίωση τους και αντιμετωπίζουν ο ένας
τον άλλον σαν ανθρώπινα όντα’’.
Οι ηθοποιοί
Florence Jackson,
ενσαρκώνει η καλλιτέχνης hip hop και soul,
Mary J Blige Ενσωματώνει με κάθε λέξη και με
κάθε σιωπή τη στωικότητα και την απελπισία
μιας παγιωμένης κοινωνικής αδικίας
αιώνων. Η οικογένεια του Χαπ και της
Φλόρενς Τζάκσον συνεχίζουν τη μακρόχρονη
παράδοση των σκλάβων προγόνων τους, δεν
έχουν δικαίωμα να αποκτήσουν τίτλους
ιδιοκτησίας στη γη που οργώνουν, αλλά
αναγκάζονται να δουλεύουν ως μισθωτοί
καλλιεργητές για τους ΜακΆλαν και να
υπομένουν στωικά τον υφέρποντα ή έκδηλο
ρατσισμό τους, σκύβοντας το κεφάλι σε
εξουσιαστικές δομές αιώνων, που η επίσημη
κατάργηση της δουλείας μόνο τυπικά
εξαφάνισε.
Ronsel Jackson: Όταν
γυρίζει από την Ευρώπη, βλέπεις ακόμα
τον πόλεμο στα μάτια του. Κυκλοφορεί ως
πολίτης δεύτερης κατηγορίας λόγω της
καταγωγής του. Αντίποδας του απάνθρωπου
παππού των McAllan.
Κεντρική
στην ιστορία της ταινίας είναι η
προκλητική φιλία ανάμεσα στον Ronsel
Jackson και τον Jamie McAllan. Αναπτύσσουν δυνατή
φιλία που προκαλεί την αδιάλλακτη τοπική
κοινωνία. Οι κόσμοι τους είναι παράλληλοι.
Ο Β’παγκόσμιος πόλεμος τους αλλάζει
επώδυνα για πάντα. Χάνουν καλούς φίλους
και η απώλεια της αθωότητας τους κάνει
σκληρούς. Είχε ενδιαφέρον πόση αγάπη
μπορούν να αναπτύξουν δύο άνθρωποι,
αφού περάσουν τις ίδιες δυσκολίες.
Jamie McAllan, δεν
έχει επαφή με τον κόσμο, όταν τον
πρωτοσυναντάμε, είναι καλλιτέχνης και
θέλει να γίνει ηθοποιός, αλλά όταν
επιστρέφει από τον πόλεμο είναι σαν
σκιά. Οι καλύτεροι δεν επιβιώνουν πάντα
και βυθίζεται στη λύπη, μέχρι που βρίσκει
έναν φίλο στο πρόσωπο του Ronsel. Δεν είναι
ο άντρας που θέλει ο πατέρας του να είναι
και ποτέ δε θα γίνει όπως ο αδελφός του.
Από ονειροπόλος γίνεται φάντασμα.
Αδελφός Χένρι
Laura McAllan:Βλέπει πέρα από το ρατσισμό και την
αδικία και δένεται με τη μαύρη γειτόνισσα
της. Γυναίκα του Henry McAllan,
ιδιοκτήτης φάρμας που έχει στη δούλεψη
του τους Jacksons χάρη στην τιμιότητα του
Hap Jackson. Από τον Α’Παγκόσμιο Πόλεμο
επέστρεψε κουτσαίνοντας μόνιμα. Το
λευκό χρώμα του δέρματός τους τούς δίνει
την υπεροχή και κυρίως το δικαίωμα της
ιδιοκτησίας στη γη που καλλιεργούν.
Γιος του Pappy McAllan, η
ενσάρκωση του ακραίου φυλετικού μίσους,
ένας ανίκανος, θυμωμένος άντρας, που
λειτουργεί με μόνο κριτήριο τον εαυτό
του. Ρατσιστής που υπηρετεί το μίσος με
λόγια και πράξεις. Απάνθρωπος, χωρίς
λογική, γιατί ο ρατσισμός το κάνει αυτό
(DeeRees).
Τα στοιχεία
της φύσης
Η ταινία
γυρίστηκε σε φυσικό περιβάλλον, για να
αποδώσει την ατμόσφαιρα του αυθεντικού
αγροτικού νότου. Η φάρμα όπου έγινε το
γύρισμα έχει τις γνήσιες καλύβες των
αγροτών εκείνης της εποχής, άψογα
διατηρημένες.
Διευθύντρια
φωτογραφίας Rachel Morrison: “Η γη είναι
αδιάφορη για τους κόπους, τα όνειρα και
τις φιλοδοξίες του ανθρώπου. Η γη είναι
μια δύναμη που ταπεινώνει και μας κάνει
ίσους απέναντι στις βασικές ανάγκες:
το φαγητό, τη στέγη, την τροφή”.
BlacKKKlansman Σκηνοθεσία: Spike Lee Έτος: 2018 Διάρκεια: 140'
Klansman ήταν το φιλμ (η γέννηση ενός έθνους) του Γκρίφιθ 1915, στο οποίο δοξάζεται & μυθοποιείται η δράση της Κου Κλουξ Κλαν: στο φιλμ οι Λευκοί συμπεριφέρονταν βίαια λόγω των πολιτικών δικαιωμάτων 1871 που δόθηκαν στους Μαύρους!
Δεκαετία του '70 Black man o αστυνομικός Ron Stallworth -μέσω Εβραίου συμπτωματικά, αλλά τόσο στη συνέχεια ενταγμένα στην όλη θεματική- διεισδύει ως την ηγεσία της τοπικής Ku Klux Klan. Φυσικά η άλλη ηγεσία, αυτή της αστυνομίας, διασυνδεμένη, όπως και του στρατού, στο κρίσιμο σημείο σταματά τις έρευνες.
Ο Spike Lee συνδέει τη δύναμη του μέσου (Γκρίφιθ), τη συχνά μικρόθωρη αντίληψη των κινημάτων στην αντιμετώπιση τέτοιου δολοφονικού μεγέθους οργανώσεων, την ύπαρξη στα ανώτατα αξιώματα πλυντηρίων, κυρίως όμως, την πολιτική, συμβατική μεταμφίεση των εγκληματικών οργανώσεων (Πολιτική:Ένας άλλος τρόπος να πουλάς μίσος!) και ξεκινά καμπάνια ως αρχηγός κόμματος ο αρχιμάγιστρος της Κου Κλουξ Κλαν με κουστούμι πια:
αγαπώ τους μαύρους, όχι βία, ενάντια στις τράπεζες!
Λεπέν, Τραμπ, Ελληνική Αυγή, Ορμπάν
Ό,τι παρακολουθούμε σήμερα.
Γι'αυτό εξάλλου ο Spike Lee συνδέει εύστοχα τα συμβάντα στο Σάρλοτσβιλ με τα αυτοβιογραφικά γεγονότα του Stallworth του φιλμ.
_____
Ατάκες από το φιλμ
Απομακρύνονται από το παλιό, βίαιο, ρατσιστικό στυλ.
Λοιπόν, να τι πουλάνε. Να γίνουν συμβατικοί.
Ο τωρινός Μεγάλος Μάγιστρος της Klan (1970!) κυκλοφορεί πάντα με σακκάκι τριών κομματιών, δεν τον έχουν δει ποτέ με κουκούλα ή ρόμπα δημοσίως και τώρα λέγεται "εθνικός διευθυντής". Οπότε έχει ξεκάθαρα βάλει στο μάτι τα υψηλότερα αξιώματα.
Η ιδέα είναι λοιπόν, κάτω από όλα αυτά, να μπορέσουν να το δεχθούν οι καθημερινοί Αμερικανοί.. να το υποστηρίξουν, μέχρι που τελικά, μια μέρα,
να βάλει κάποιον στον Λευκό Οίκο που να το ενσαρκώνει!
{50 χρόνια πριν προφητικός ο Ron Stallworth}
Εβραίοι: παντοδύναμοι, εξωτερική απειλή
Μουσουλμάνοι: κατώτεροι, εσωτερική απειλή
Ξεκινά στα 1860 & παίρνει φόρα με τη "νομιμοποίησή" της μέσω της ταινίας Klansman ή η γέννηση ενός έθνους του Griffith 1915, εισάγει τους καιόμενους σταυρούς & ρόμπες του...φιλμ και δέχεται συστηματική χρηματοδότηση, λειτουργώντας ως επιχείρηση.
Συμπερασματικά, στην Ευρώπη κυρίως & την Αυστραλία, ο ταξικός χαρακτήρας επικαλύπτει το ρατσιστικό παράγοντα: Οι μουσουλμάνοι έχουν χαμηλότερο εισόδημα και φτωχότερη εκπαίδευση στη Γαλλία, την Ισπανία, τη Γερμανία και τις Κάτω Χώρες, ενώ οι μουσουλμάνοι στις ΗΠΑ έχουν υψηλότερο εισόδημα και εκπαίδευση από ό,τι ο γενικός πληθυσμός. Στο Ηνωμένο Βασίλειο το Ισλάμ θεωρείται απειλή για το κοσμικό κράτος του (απάντηση στις εκκλήσεις ορισμένων μουσουλμάνων για το νόμο περί βλασφημίας). Στις Κάτω Χώρες, το Ισλάμ θεωρείται κοινωνικά συντηρητική δύναμη που απειλεί την ισότητα των φύλων και την αποδοχή της ομοφυλοφιλίας.
